De symfonie van vogelzang die elke zonsopgang begroet, is over de hele wereld een bekend geluid, maar waarom onze gevederde vrienden zich gedwongen voelen om bij zonsopgang in melodie uit te barsten, is lange tijd een mysterie gebleven. Een nieuwe studie werpt licht op dit vogelfenomeen en suggereert dat de intensiteit van het vogelgezang bij het aanbreken van de dag zou kunnen worden veroorzaakt door een gretigheid die wordt aangewakkerd door het anticiperen op zonsopgang.
Het onderzoek richtte zich op in gevangenschap levende zebravinken in gecontroleerde laboratoriumomstandigheden. Onderzoekers ontdekten dat deze mannelijke vinken doorgaans de hele dag honderden liedjes zingen wanneer ze worden blootgesteld aan regelmatige lichtcycli. In volledige duisternis blijven ze echter volkomen stil. Dit schril contrast bracht wetenschappers ertoe de wisselwerking tussen dag en nacht te onderzoeken bij het reguleren van het gedrag van het ochtendkoor.
Om vertragingen bij de zonsopgang na te bootsen, verlengden onderzoekers de periode van kunstmatige duisternis. Het resultaat was opmerkelijk: zebravinken die aan deze vertraagde zonsopgang werden blootgesteld, begonnen eerder en met een hogere intensiteit te zingen dan vogels die hun gebruikelijke zonsopgangstijd meemaakten. Het leek erop dat ze bijna ongeduldig wachtten op de komst van het licht.
Intrigerend genoeg verstoorde het uitstellen van het aanbreken van de dag het slaappatroon van de vogels niet. Ze bleven actief tijdens hun gebruikelijke ontwaaktijd in het donker, maar onderdrukten hun zangdrang. Hun verlangen naar zonsopgang werd verder benadrukt toen onderzoekers toegang gaven tot een schakelaar die een korte uitbarsting van vroeg licht veroorzaakte. Vogels in de opstelling met vertraagde zonsopgang activeerden dit licht vaak, een gedrag dat ze zelden vertoonden als er op natuurlijke wijze zonlicht binnenkwam.
“Vogels worden lang voor zonsopgang wakker in het donker, waarschijnlijk bepaald door hormonale processen die verband houden met melatonine”, legt Ednei Barros dos Santos uit, een bioloog die het onderzoeksteam van het Korea Brain Research Institute leidt. “Gedurende deze tijd neemt hun inherente verlangen om te zingen toe, terwijl de duisternis deze uitingen onderdrukt.” De studie suggereert dat deze opgekropte energie en versterkte motivatie culmineren in de energieke uitbarsting van het ochtendlied wanneer de dageraad eindelijk aanbreekt.
Deze intense vocalisatie bij zonsopgang zou kunnen dienen als een cruciale warming-up voor de stembanden van vogels na een nacht rust, waardoor ze hun prestaties kunnen verfijnen en hun kansen op het aantrekken van partners overdag kunnen maximaliseren.
“Aangezien er een vocale oefenfunctie is voorgesteld voor het ochtendkoor bij wilde zangvogels, stellen we voor dat deze mechanismen en functies…, althans gedeeltelijk, van toepassing kunnen zijn op het ochtendkoor dat doorgaans wordt waargenomen bij wilde vogels”, schrijven de onderzoekers.
Dit onderzoek levert overtuigend bewijs voor een biologische drijfveer achter de bekende ochtendserenade. De bevindingen laten zien hoe een samenspel van hormonale signalen, anticipatie en vocale voorbereiding bijdragen aan dit universele vogelfenomeen.
