Genetische en morfologische studies hebben het bestaan bevestigd van twee voorheen niet-herkende kameleonsoorten in Madagaskar, waaronder de iconische ‘Pinokkio’-kameleon, die nu formeel Calumma pinocchio heet. Een internationaal onderzoeksteam, onder leiding van zoöloog Frank Glaw, publiceerde hun bevindingen in het tijdschrift Salamandra, en wierp licht op de complexe evolutie van deze unieke reptielen.
Madagaskar: een hotspot van kameleondiversiteit
Madagaskar herbergt meer dan 40% van ‘s werelds bekende kameleonsoorten, waardoor het een cruciale regio is voor herpetologisch onderzoek. De ‘Pinokkio’-kameleon, gekenmerkt door zijn ongebruikelijk langwerpige snuit, is al bijna 150 jaar bekend, maar werd voorheen verkeerd geclassificeerd binnen het Calumma gallus -soortencomplex. Het kenmerkende neusaanhangsel was het belangrijkste kenmerk dat werd gebruikt voor identificatie, maar recente genetische analyse onthult een veel complexere realiteit.
Genetisch bewijs bevestigt nieuwe soort
De onderzoekers stelden vast dat het dier dat gewoonlijk de ‘Pinokkio’-kameleon wordt genoemd, een aparte soort vertegenwoordigt, wat de formele wetenschappelijke naam Calumma pinocchio rechtvaardigt. Deze herclassificatie brengt de algemene en wetenschappelijke namen op één lijn en lost een al lang bestaande dubbelzinnigheid op. Verdere genetische analyse van historische exemplaren bracht een andere voorheen niet-herkende soort aan het licht, Calumma hofreiteri, die ten onrechte was geclassificeerd als Calumma nasutum.
Snelle evolutie en vrouwelijke partnerkeuze
Volgens Dr. Glaw zijn de genetische resultaten overtuigend: “De neuskameleons hebben eerder onderzoek vrijwel voor de gek gehouden.” De studie suggereert ook dat de neusaanhangsels snel kunnen evolueren als reactie op de selectie van vrouwelijke partners. De lengte, vorm en kleur van deze aanhangsels kunnen worden bepaald door vrouwelijke voorkeuren, wat kan leiden tot een versnelde evolutie van deze eigenschappen.
Museomics: historische exemplaren opnieuw classificeren
De herclassificatie werd mogelijk gemaakt door ‘museomics’, een techniek die DNA extraheert uit oude museumexemplaren. Het team analyseerde monsters uit 1836, wat een unieke gelegenheid bood om historische classificaties opnieuw te evalueren. Volgens prof. Miguel Vences demonstreert deze methode het potentieel voor het corrigeren van verkeerd geïdentificeerde exemplaren in complexe soortgroepen.
Uitbreiding van de biodiversiteit van Madagaskar
Met deze twee nieuwe beschrijvingen komt het totale aantal bekende kameleonsoorten in Madagaskar op 100, wat bijdraagt aan een mondiaal totaal van 236 soorten wereldwijd. Deze ontdekking onderstreept de voortdurende behoefte aan gedetailleerd genetisch en morfologisch onderzoek om de biodiversiteit in bedreigde ecosystemen nauwkeurig te documenteren.
De studie onderstreept hoe zelfs bekende soorten verborgen complexiteit kunnen herbergen, en hoe geavanceerde technieken zoals museomics ons begrip van de natuurlijke historie kunnen herschrijven. De bevindingen herinneren eraan dat onderzoek naar biodiversiteit een evoluerend proces is en dat voortdurend onderzoek essentieel is voor het behoud van de unieke ecosystemen van de planeet.
