Een baanbrekend onderzoek gepubliceerd in The Lancet onthult dat ultra-bewerkte voedingsmiddelen (UPF) verband houden met schade in elk belangrijk orgaansysteem, wat duidt op een wereldwijde gezondheidscrisis die wordt aangewakkerd door bedrijfswinsten. Het onderzoek, uitgevoerd door 43 vooraanstaande experts, legt de agressieve tactieken van voedselbedrijven bloot bij het stimuleren van de UPF-consumptie en ondermijnt tegelijkertijd het wetenschappelijke debat en de inspanningen op het gebied van de regelgeving.
De omvang van het probleem
UPF omvat nu meer dan de helft van het gemiddelde dieet in de VS en Groot-Brittannië, waarbij sommige bevolkingsgroepen – vooral die in achtergestelde gebieden – tot 80% UPF consumeren. Deze voedingsmiddelen, inclusief kant-en-klaarmaaltijden, suikerhoudende dranken en verpakte snacks, zijn ontworpen voor extreme smakelijkheid en een hoge calorische dichtheid, terwijl ze qua voedingswaarde arm zijn. Deze verschuiving weg van vers voedsel is niet toevallig; het is een doelbewuste strategie van bedrijven om de winst te maximaliseren.
“Het eerste artikel in deze Lancet-serie geeft aan dat ultrabewerkte voedingsmiddelen elk belangrijk orgaansysteem in het menselijk lichaam beschadigen. Het bewijsmateriaal suggereert sterk dat mensen biologisch niet aangepast zijn om ze te consumeren.” – Prof. Carlos Monteiro, Universiteit van São Paulo.
De wetenschap achter het risico
Uit een systematische review van 104 langetermijnstudies bleek dat 92 een verhoogd risico op chronische ziekten en voortijdige sterfte rapporteerden als gevolg van diëten met een hoog UPF-gehalte. Dit omvat obesitas, diabetes type 2, hartziekten en zelfs psychische aandoeningen zoals depressie. UPF-consumptie leidt tot overeten vanwege de zeer smakelijke aard ervan, levert slechte voeding op en stelt consumenten bloot aan schadelijke chemische additieven.
Het Nova-voedselclassificatiesysteem – variërend van onbewerkt tot ultrabewerkt – benadrukt het industriële karakter van deze producten. UPF wordt vervaardigd met kunstmatige smaakstoffen, emulgatoren en kleurstoffen, waardoor traditionele voedingsmiddelen opzettelijk worden vervangen en de bedrijfswinsten worden gemaximaliseerd.
Bedrijfsinmenging en beleidsfouten
De studie wijst op de agressieve lobby- en politieke activiteiten van voedselbedrijven als een belangrijke belemmering voor een effectief volksgezondheidsbeleid. Bedrijven gebruiken frontgroepen en onderzoekspartnerschappen om de oppositie tegen te gaan en regelgeving te blokkeren, waarbij winst boven het publieke welzijn wordt gesteld. De mondiale reactie op de UPF blijft zwak en blijft tientallen jaren achter bij de vooruitgang die is geboekt op het gebied van tabaksontmoediging.
Voorgestelde oplossingen
De Lancet -serie stelt dringende actie voor, waaronder:
- Verplichte etikettering op de voorkant van de verpakking ter identificatie van de UPF-ingrediënten.
- Strengere marketingbeperkingen, vooral gericht op kinderen.
- UPF verbieden in gevoelige omgevingen zoals scholen en ziekenhuizen.
- Beperking van de schapruimte voor UPF in supermarkten.
Het nationale schoolvoedselprogramma van Brazilië – waarbij de meeste UPF wordt geëlimineerd en tegen 2026 wordt gestreefd naar 90% vers/minimaal verwerkt voedsel – dient als een succesvol model.
Het bewijs is duidelijk: de ongereguleerde consumptie van ultrabewerkt voedsel vormt een systemische bedreiging voor de menselijke gezondheid. Het aanpakken van deze crisis vereist onmiddellijke, gecoördineerde actie om de invloed van het bedrijfsleven te beteugelen en het publieke welzijn voorrang te geven boven de winsten van de industrie.
