IJsland, ooit een van de laatste muggenvrije plekken op aarde, heeft de komst van minstens een paar Culiseta annulata -muggen dit jaar bevestigd. De ontdekking, aangekondigd door het Natuurwetenschappelijk Instituut van IJsland (NSII), roept vragen op over de vraag of deze insecten een permanente populatie zullen kunnen vestigen en welke impact dit zou kunnen hebben op het ecosysteem van het eiland.
Een nieuwe bewoner in een unieke omgeving
De eerste ontdekking vond half oktober plaats toen lokale bewoner Björn Hjaltason twee vrouwelijke en één mannelijke mug ving met een lint gedrenkt in rode wijn op een boerderij in de buurt van Reykjavík. Dit vertegenwoordigt de eerste bevestigde aanwezigheid van deze insecten in IJsland, waardoor Antarctica het enige muggenvrije continent is. De aankomst is significant omdat C. annulata is eerder hinderlijk dan gevaarlijk; ze brengen geen ziekten bij de mens over.
Hoe zijn ze daar terechtgekomen en zullen ze blijven?
Hoewel de exacte transportmiddelen onduidelijk blijven, geloven wetenschappers dat menselijke activiteit de meest waarschijnlijke verklaring is. Vliegtuigen hebben eerder muggen naar IJsland vervoerd, hoewel geen enkele eerder tot een bloeiende bevolking heeft geleid. De aanwezigheid van zowel mannelijke als vrouwelijke muggen suggereert dat ze zich potentieel zouden kunnen voortplanten en een voortplantingscyclus tot stand zouden kunnen brengen.
Entomoloog Jessica Ware van het American Museum of Natural History in New York City merkt op dat mensen al duizenden jaren naar IJsland reizen zonder gedocumenteerde waarnemingen van muggen. Ze gelooft dat de recente verschijning waarschijnlijk verband houdt met de klimaatverandering, en benadrukt dat “het feit dat ze niet eerder naar IJsland zijn gekomen, en nu wel, me doet denken dat het door het klimaat komt.”
Klimaatverandering en veranderende insectengebieden
Het fenomeen van het uitbreiden van het insectenaanbod wordt wereldwijd waargenomen, hoewel het directe verband met de klimaatverandering onduidelijk blijft. Het Noordpoolgebied, inclusief IJsland, warmt ongeveer vier keer zo hoog op als het mondiale gemiddelde, en IJsland heeft dit jaar recordbrekende hitte ervaren. C. annulata volwassenen staan erom bekend dat ze koude omstandigheden verdragen en overwinteren in schuilplaatsen zoals grotten, kelders of schuren, wat gebruikelijk is in hun geboorteland Europa.
De uitdagingen van de IJslandse winters
De IJslandse winters zijn doorgaans streng en worden gekenmerkt door temperaturen rond het vriespunt, harde wind en zware sneeuwval. Frequente vries-dooicycli kunnen echter een aanzienlijke uitdaging vormen voor de overleving van de muggen. “Sommige soorten muggen zijn gevoelig voor die [temperatuur]schommelingen”, legt ecoloog Kelsey Lyberger van de Arizona State University uit. Het succes van de muggen zal ook afhangen van het vinden van een betrouwbare voedselbron gedurende de wintermaanden.
Potentiële gevolgen voor het ecosysteem
De komst van C. annulata zou trapsgewijze effecten kunnen veroorzaken binnen het IJslandse ecosysteem. Zoals Ware opmerkt, dienen deze insecten vaak als ‘klimaatkanaries’, wat wijst op bredere veranderingen in het milieu. Libellen, die op muggen jagen, zullen bijvoorbeeld waarschijnlijk hun leefgebied veranderen als reactie op veranderingen in de muggenpopulaties. Als C. annulata stelt: “Het zou mij niet verbazen als je [de keizerlibelle (Anax imperator)] en andere libellen ziet die hun verspreidingsgebied dramatisch hebben veranderd in andere delen van Noord-Europa.”
De komst van muggen naar IJsland biedt een kijkje in de complexe en onderling verbonden aard van ecosystemen in een veranderend klimaat.
Of de nieuw aangekomen muggen de IJslandse winter zullen overleven, blijft een open vraag. Hun komst onderstreept echter de bredere trend van soorten die hun verspreidingsgebied uitbreiden als gevolg van de klimaatverandering en roept zorgen op over de mogelijke gevolgen voor kwetsbare ecosystemen wereldwijd.
