Een 12.000 jaar oud beeldje van klei, ontdekt in het noorden van Israël, biedt een ongekende blik in de symbolische wereld van vroege menselijke nederzettingen. Het artefact, dat een vrouw en een gans afbeeldt in wat een rituele of mythologische scène lijkt te zijn, is de vroegst bekende weergave van de interactie tussen mens en dier en de eerste naturalistische weergave van een vrouw die in Zuidwest-Azië is gevonden.
De ontdekking bij Nahal Ein Gev II
Archeologen onder leiding van dr. Laurent Davin hebben het beeldje opgegraven op de laat-Natufische vindplaats van Nahal Ein Gev II (NEG II), een nederzetting met uitzicht op het Meer van Galilea. De Natufische cultuur, die ongeveer 15.000 tot 11.500 jaar geleden besloeg, markeert een cruciale overgang in de menselijke geschiedenis: de verschuiving van nomadische foerageeractiviteiten naar gevestigde gemeenschappen. Deze ontdekking suggereert dat vroege dorpelingen lang vóór de komst van de landbouw al experimenteerden met verhalende kunst, symbolische expressie en technieken voor het modelleren van klei.
Het beeldje: vakmanschap en symboliek
Het beeldje, slechts 3,7 cm hoog, werd zorgvuldig vervaardigd uit lokale klei en gebakken op ongeveer 400°C, wat duidt op een opzettelijke controle van de vroege pyrotechnologie. Microscopische en chemische analyses onthulden sporen van rood pigment (oker) op zowel de vrouw als de gans, naast een bewaard gebleven vingerafdruk die waarschijnlijk door de ambachtsman was achtergelaten – een jongvolwassene of volwassen vrouw.
De beeldhouwer gebruikte licht en schaduw om diepte en perspectief te creëren, wat een voorafschaduwing was van artistieke innovaties die pas in de Neolithische periode volledig tot bloei zouden komen. De scène zelf toont een vrouw die gehurkt onder een gans op haar rug zit. De gans, een veel voorkomende voedselbron tijdens de Natufische periode, lijkt eerder levend dan bejaagd, wat een diepere symbolische betekenis suggereert.
Context en interpretatie
Onderzoekers interpreteren de compositie als een ingebeelde of mythologische ontmoeting, in overeenstemming met animistische overtuigingen – een wereldbeeld dat mensen en dieren als spiritueel met elkaar verbonden beschouwt. Faunaresten van de vindplaats versterken deze verbinding, aangezien ganzenveren werden gebruikt voor decoratie en botten werden verwerkt tot ornamenten. De artistieke focus op een gans en een vrouw suggereert een vroege mythische verbeelding, een symbolisch vocabulaire dat later tot bloei kwam in neolithische culten en figuratieve tradities in heel Zuidwest-Azië.
Een transformatief moment in de menselijke cultuur
“Deze ontdekking is op meerdere niveaus buitengewoon”, zegt dr. Laurent Davin, de hoofdauteur van het onderzoek. “Dit is niet alleen ‘s werelds vroegste beeldje dat de interactie tussen mens en dier uitbeeldt, maar het is ook de vroegste naturalistische weergave van een vrouw gevonden in Zuidwest-Azië.”
Prof. Leore Grosman voegt hieraan toe: “Het NEG II-beeldje legt een transformatief moment vast. Het overbrugt de wereld van mobiele jager-verzamelaars en die van de eerste gevestigde gemeenschappen, en laat zien hoe verbeeldingskracht en symbolisch denken de menselijke cultuur begonnen vorm te geven.”
Dit artefact belichaamt de vroegste zaden van mythe, verhalen vertellen en spirituele verbinding, in klei gearticuleerd door handen die millennia vóór de opkomst van de beschaving leefden. Het beeldje biedt een zeldzaam inzicht in de overtuigingen en artistieke expressie van de vroege mens en benadrukt de diepe verbinding tussen mensen, dieren en de natuurlijke wereld die bestond lang vóór de komst van de landbouw en het vaste leven.
